Voltaire zag op deze dag in 1694 het levenslicht

Op 21 november 1694 werd François Marie Arouet, als zoon van een notaris, te Parijs geboren. Van zijn achternaam Arouetmet de toevoeging l.j. van le jeune creëerde hij zijn pseudoniem: Voltaire, en onder die naam werd hij bekend en staat hij tot op de huidige dag te boek als één der beroemdse Franse filosofen, zo niet als de meest vermaarde, uit de geschiedenis der wijsbegeerte. Hij correspondeerde met machtige tijdgenoten, met wie hij min of meer bevriend raakte: de beroemdste onder hen is de Pruisische keizer Friedrich (1712-1786), die het epitheton ornans Der Große kreeg, evenals de bijnaam Der alte Fritz.
Van Voltaire kennen we onder meer het Dictionaire Philosophique en een hele reeks andere geschriften, waaronder de tot op de huidige dag befaamd gebleven satire Candide.
Deze filosoof en essayist overleed op 30 mei 1778
Over Voltaire schreef de Duitse dichter Heinrich von Kleist (1777-1811) ─ die op de geboortedag van Voltaire, 21 november, in 1811 een einde aan zijn leven maakte ─ het volgende epigram:

Voltaire
Lieber ! ich auch bin nackt, wie Gott mich erschaffen, natürlich
    Und doch häng ich mir klug immer ein Mäntelchen um.
__________
Meer Epigrammen van Heinrich von Kleist hebben we heden opgenomen in een bijdrage op onze zustersite Tempel der Kritiek; later deze dag volgen nog enkele Epigrammen op een andere zustersite Wijze Woorden.

Muziek in woorden bij Louis Couperus

Op de redactioneel aan deze site gelieerde website Tempel van het fin de siècle heb ik eergisteren een gedeelte opgenomen van de roman Antiek toerisme uit 1911 van één van de grootste schrijvers van de periode aan het einde van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw — het fin de siècle —: Louis Couperus (1863-1923).

Die auteur heeft in de eerste drie pagina's van genoemd boek laten zien hoezeer de kunsten elkaar hebben beïnvloed — in dit geval gaat het erom dat de muziek de letterkundige heeft weten te inspireren, hetgeen zeer vruchtbaar is geweest.
Mede daarom raden wij u aan de hier gegeven link te volgen en zelf te ondergaan hoe zeer het fenomeen muziek wordt omschreven als een onderdeel van dagelijkse handelingen in de oudheid, zij het dan ook dat de schrijver van het boek niet in de oudheid heeft geleefd, maar daarvoor wel een zeer sterke voorkeur heeft gekend.

Friedrich Nietzsche: An Spinoza

An Spinoza

Dem "Eins in Allem" liebend zugewandt,

Amore dei, selig aus Verstand —

Die Schule aus! welch reimal heilig Land! —

— Doch unter dieser Liebe Fraß
Ein heimlich glimmender Rachebrand,

Am Judengott fraß Judenhaß . . .

Einsiedler! Hab ich dich erkannt?

Friedrich Nietzsche (1844-1900)
Uit Spruchhaftes aus den Jahren 1869 bis 1888

Andere gedichten van Friedrich Nietzsche kunt u vinden op onze zustersite Tempel der Dichtkunst, in een bijdrage van heden.

Spinoza van Albert Verwey

SPINOZA

Najaarsklaarte op 't paarse koolland.
Lenzen slijpend aan zijn draaibank

De eedle Baruch d'Espinoza :

"Help mij dat ik dit doorgronde :

De eenheid van uw zijn en beelden.
Hoe de vormen van de ruimten,

Hoe de geesten van ons denken,

Die uzelf voor ons verbeelden.
Toch u zijn, geheel en waarlijk."

Toen dit verdre: "Wat is werklijk

Dan ijzelf ? Gijzijt de waarheid
Van elk ding, elke gedachte.

Vreugde is : niets anders dan u te naadren,

Smart is: minder u te weten,

Wijsheid: smart en vreugd te scheiden,

Vrijheid: u altoos te vinden.

Maak mij vrij dat ik u neme,

Moed en Adel mij bewonen."

Dan dit fluistren: "En de liefde.
De begrepene begeerte
Die zich omwendt naar haar oorsprong.
Wees in mij opdat ik geve,
Heb mij lief opdat ik reike,

Wees uw liefde in mij voor andren,
Wees — o dat mijn tong niet euvle —

Wees in mij onwaardge uw liefde
Die gij toedraagt aan uzelven."

Scheemring. En hij zat gebogen,
In de lens de laatste stralen
Van het licht op 't paarse koolland,

Huivrend onder zijn gedachte.
Maar een sterke en reine glimlach
Toog zijn trekken over, ziende,
Als vizioen in 't dove rondglas,

Hoe een wild bewogen wereld

Liefde Gods was tot zichzelven.

Albert Verwey (1865-1937)

Uit Het Zwaardjaar: Najaar

Oorspronkelijk dichtwerk, tweede deel (1914-1937)

Meer poëzie van dezelfde Nederlandse auteur kunt u vinden op onze moedersite Cultuurtempel; daar hebben wij het gedicht Moderne mens opgenomen; op onze zustersite Tempel der Taalkunde kunt u De weg van taal vinden.

De bomen en het bos in ons dagelijks bestaan

Mick Hartman is tweedejaars filosofiestudent aan de Universiteit van Amsterdam. In die hoedanigheid wordt hij geconfronteerd met veel opvattingen, ideeën, ingevingen en gesloten of relatief open filosofie-systemen. Wat hem beweegt en aanzet tot het noteren van zijn opvattingen, gevoelens en indrukken, verwoordt hij op een zo voortreffelijke wijze, en in uitmuntend Nederlands gestelde artikelen, dat we op een site als deze niet anders kunnen dan naar zijn bijdragen op de site Bodhitv [1] te verwijzen.

Mick vindt het volgende: "We dienen onszelf te overstijgen, steeds weer innerlijke grenzen te verleggen. Uit naam, overigens, van de meest nastrevenswaardige idealen: vrijheid, wijsheid en liefde."
Als u zijn laatste bijdrage Door de bossen van bomen heeft gelezen, bent u vast en zeker benieuwd naar zijn andere artikelen, die op dezelfde site te vinden zijn. En dat geldt voor diverse andere auteurs die de meest uiteenlopende thema's behandelen.
__________
[1] Bodhitv is de jongerensite van de Boeddhistisch Omroep, voor jongeren die geïnteresseerd zijn in spiritualiteit en boeddhisme.

De Sloveense filosoof Slavoj Zizek in Tegenlicht

Een eerder via de VPRO op één van de alledaagse Nederlandse publieke zenders gepresenteerde aflevering van het VPRO-programma Tegenlicht wordt op het digitale tv-kanaal Holland Doc 24 op dinsdag 19 januari — tussen 19:04 uur en 19:57 uur — als herhaling getoond met de hoofdpersoon Slavoj Zizek (*1949), Sloveens filosoof. Hij wordt daarin geconfronteerd met fragmenten van nog te realiseren uitzendingen en dan krijgt hij het verzoek de Agenda voor 2010 te duiden.
Slavoj Zizek heeft vrij snel een reputatie weten op te bouwen door middel van zijn opvallend polemische stijl en zijn optredens die als duizelingwekkend worden omschreven, en hij zelf als denkbeest wordt gekwalificeerd.
Dat zou wel eens iemand — die in Nederland bij één der zendgemachtigden verantwoordelijkheid draagt — kunnen prikkelen om enkele van die programma's over te nemen. Voor tegendraadse filosofen dient altijd plaats te zijn, mits zij niet alleen raaskallen maar ook luisteren naar eventueel kakelende, dan wel blatende, derden: filosoof of niet.